İSLÂM BORÇLAR HUKUKUNDA MEŞRÛ GÖRÜNÜMLÜ SATIŞ İŞLEMLERİNİ DİYANÎ HÜKÜM AÇISINDAN SAKINCALI HALE GETİREN UNSURLAR
(The Factors That Legal Viewed Sales Procedures Making Objectıonable In Terms of Religious Rule In İslamıc Debit Law
)
|
Yazar
|
:
Abdülkadir TEKİN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
9
|
|
Sayfa |
:
79-107
|
Özet
Sosyal hayat içerisinde ihtiyaçların karşılanmasına yönelik bireyler tarafından birtakım akit, muamele, satış vb. türden işlemler yapılmaktadır. Naslarda, ticarî işlemlerde uyulması ve kaçınılması gereken prensipler genel hatlarıyla belirlenmiş, ayrıntıya ise girilmemiştir. Bu yönüyle İslam borçlar hukukunda akit serbestisi ilkesi hâkimdir. Kişiler, naslarda geçen yasakları ihlal, genel ilkelere muhalefet etmedikleri sürece diledikleri şekilde sözleşme yapabilirler. Bu minvalde fıkıh ekolleri tarafından, naslardaki emir, nehiy ve genel prensipler gözetilerek talî derecedeki farklılıklar dışında, akitlerin hukukî varlık kazanarak, sonuçlarını doğurabilmesi için birtakım şartlar ortaya konulmuştur. Her ne kadar şeklen gerekli tüm şartları taşıyan bir satış işlemi, hukukî açıdan geçerli gözükse de bazı durumlarda akit dışındaki bir sebepten dolayı diyanî hüküm açısından sakıncalı yani uygulanması durumunda uhrevî sorumluluğu gerektirici bir sonuca yol açabilmektedir. Dolayısıyla bazı durumlarda bir satış işleminin, şeklen hukukî varlık kazanmış olması, yapılan işlemin uhrevî sorumluluğunu ortadan kaldırıcı bir sonuç ortaya çıkarmamaktadır. Söz konusu çatışma, hukukî ve dinî geçerliliğin kendilerine göre belirlendiği kriterler arasındaki mahiyet farklılığından kaynaklanmaktadır. Sözleşme olma yönüyle tüm şartları taşıyan bir satış türünün, diyanî hüküm açısından sakıncalı görülmesine sebebiyet veren akit dışındaki gerekçelerin ortaya çıkarılması, ticarî hayatta söz konusu satış türleri ve benzerlerine mesafeli durulmasını sağlayacaktır. Ayrıca söz konusu gerekçelerin tespiti, günümüzde ve ilerleyen zamanlarda ihtiyaca göre ortaya çıkan/çıkabilecek hukûken geçerli görünümde olan yeni satış işlemlerinin uhrevî hükmünün ortaya konulabilmesi açısından da güncelliğini koruyan bir öneme haizdir. Bu makalede İslam borçlar hukukuna göre, hukuken meşru görünümde olup, diyanî hüküm açısından yasaklanan birtakım satış işlemlerini uhrevî yönden sakıncalı hale getiren unsurlar tespit edilerek değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Anahtar Kelimeler
İslam Borçlar Hukuku, Akit, Satış, Hukukî, Diyanî
Abstract
Some contracts, transactions, sales and similar transactions are carried out by individuals in order to meet the needs in daily and social life. In the Quran and Sunnah, the principles to be obeyed and avoided in commercial transactions are outlined in general terms, but details are not included. In this respect, the principle of freedom of contract is dominant in the Islamic debit law. As long as people don’t violate the orders and prohibitions of the religion and don’t contradict the general principles and purposes, they can make contracts as they wish. In this direction, it is seen that some conditions are put forward by the schools of fiqh in order for the contracts to gain legal existence and produce their consequences, except for secondary differences, taking into account the orders, prohibitions and general principles in the Quran and Sunnah. Although a contract/sale that meets all the necessary conditions has legal consequences ın some cases, it may cause a result that requires an extraterrestrial liability if it is applied for a reason other than the contract. The conflict in question arises from the difference in nature between the criteria by which legal and religious validity are determined according to them. Therefore, a sale transaction has gained legal entity, ıt does not lead to the conclusion that the transaction in question is also valid in otherworldly terms. Revealing the reasons other than the contract that causes a type of sale that has all the conditions in terms of contract to be deemed inherently objectionable, will keep a distance from these types of sales and the like in commercial life. In addition, the determination of the aforementioned reasons has an up-to-date importance in terms of revealing the otherworldly provision of the new types of sales that may arise or may arise according to the need today and in the future. In this article, the types of sales that are legally legitimate in accordance with the Islamic law of obligations and prohibited in terms of the religious provision are tried to be revealed, then the factors that make the said sales transactions inherently objectionable are identified and evaluated.
Keywords
İslamic Debits Law, Contract, Sales, Legally, Religiously.
